Tot 1850 stond de Achterhaven in verbinding met de Aelbrechtskolk via het Achterwater. Uitgaande van de
 oude kaarten is het Achterwater, als verlengstuk van de Achterhaven, tussen 1540 en 1560 aangelegd.
Het Achterwater is nu alleen nog een straatje, maar vroeger stroomde hier dus het water uit de Kolk, wanneer de sluis in het Kraanhuis was geopend. Naast het water liep een weg. Het Achterwater liep in een bocht langs de Pelgrimvaderskerk en de Dubbelde Palmboom en ging ter hoogte van het straatje Tussenwater, waar vroeger de Lange Brug was als oeververbinding, over in de Achterhaven.
In 1850 werd het Achterwater geheel gedempt. Dat was de haven vanaf de Oranje Nassastraat en de Lange Brug, ter hoogte van het straatje dat nu Tussenwater heet, tot aan het Kraanhuis. De vrijgekomen bouwgrond noemde men de Dam. Bij het plaatsen van het standbeeld van Piet Heyn werd deze Dam omgedoopt tot Piet Heynplein. Zowel de Voor- als de Achterhaven stonden in de vorige eeuw in verbinding met de Nieuwe Maas via de Ruigeplaatsluis.
Na de watersnoodramp van 1953 werd besloten deze directe Maas-verbinding af te dammen. Om te zorgen dat scheepvaartverkeer uit de Voor- en Achterhaven mogelijk bleef, werd in 1962 de voormalige Dam weer deels uitgegraven en de Achterhaven doorgetrokken naar de Coolhaven. Daarbij moest een deel van het Piet Heynsplein en de Havenstraat het ontgelden.
Een tekening in penseel en inkt. van K.J. Sannes. Een
impressie voorstellende het Achterwater en de Oude Kerk rond 1570. Waarschijnlijk naar voorbeeld van een afbeelding uit het bekende prentenboek van Abraham Rademaker. De vorm van de achterzijde van het zeilschip is kenmerkend laat 18e eeuws.
De Oude Kerk door Beerstraten uit de 17e eeuw, met op de voorgrond het Achterwater.
Ca. 1800 - tekening van Gerrit Groenewegen van de Achterhaven en het VOC magazijn, gezien vanaf de Waaldijk. De Lange Brug is op deze tekening duidelijk zichtbaar, met wat minder duidelijk links daarachter de achterzijde van de Oude Kerk aan het Achterwater en de kerktoren op de voorzijde aan de Kolk.
NB. De prent hierboven toont de kerk vóór de verbouwing in 1761, met de toren nog boven het kruisgewelf.
Foto's van rond 1900
Zicht op het Middenhoofd
De Oranje Nassaustraat met rechts de haven en links de Dam met het Piet Heynsplein.
Tot de afdamming in 1850 waarbij ook deze straat werd aangelegd ging de Achterhaven hier over in het Achterwater. Dat was via de sluis in het Kraanhuis weer verbinden met de Kolk.
Het water tussen de oost en west kade werd tot 1850 op dit punt overspannen door De Lange Brug. Zowel de Oranje Nassaustraat als Tussenwater, die door deze brug werden verbonden, heette tot die afdamming de Lange Brug Steeg. Deze brug is zichtbaal op de prent van Groenewegen hoger op deze pagina.
Een winterse Achterhaven met rechts molen de Waakzaamheid. Rechts vooraan de Buisbrug. - 1903
1909
1928 - De Achterhaven met op de voorgrond de Buisbrug, gezien vanaf de Buizenwaal.
1973 - De Achterhaven met de molenstomp van de Distilleerketel.
Ook in de tweede helft van de 20e eeuw zaten de gemeentelijke stadsvernieuwers niet stil.
De Compgniestraat liep van de Oranje Nassaustraat naar de Lange Dijkstraat en evenwijdig aan de Achterhaven. Deze straat was behoorlijk in verval geraakt en derhalve compleet afgebroken. Slechts een soort verhoogde traverse met dezelfde naam tussen een aantal woningen woningen herinnert er nog aan.
De naam van de Oranje Nassaustraat herinnert aan de aanwezigheid van koning Willem III van Oranje-Nassau bij de onthulling van het standbeeld van Piet Heyn op 17 oktober 1870. Voor de vereniging van Delfshaven met Rotterdam in 1886 droeg de Oranje Nassaustraat de drievoudige naam Oranjestraat, Dam en Willemstraat. De Willemstraat heette voor 1870 Korte Brugstraat, nog vroeger Steursteeg naar het huis 'de Steur' en tot het einde van de 18de eeuw Arent Foyensteeg naar een van de vroegere eigenaars. Als Nieuwstraat komt ze o.a. voor in 1701. De Steursteeg en de Korte Dijkstraat leidden allebei naar de Dam, waarop het standbeeld onthuld zou worden. Laatstgenoemde straat gaf toegang tot het feestterrein en ook de koning kwam daarlangs. Het Piet Heynsplein was voor 1850 water en als verbinding van Achter- en Voorhaven had men een lange brug. Na de demping ontstond de naam Dam. De Oranjestraat heette voor 1870 Lange Brugstraat, evenals de Korte Brugstraat naar bovenvermelde brug genoemd. De oudste naam van deze straat is Korte Dijkstraat (bron: Stadsarchief Rotterdam). Sommige oude kaarten uit de twee voorgaande eeuwen tonen echter soms heel andere straatnamen.
De Oranje Nassaustraat stond dwars op de Achterhaven, ten zuiden van de Piet Heyn plein. Deze straat liep van de Voorhaven naar de Havendijk, tussen het Heynplein en de het einde van de Achterhaven door, voordat deze naar de Coolhaven werd doorgetrokken. Het stukje van de Oranje Nassaustraat tussen de Achter- en Voorhaven heet nu Tussenwater en heeft nog wel authentieke panden.
Het Piet Heynsplein vanuit het zuiden in 1934
Het Piet Heynsplein vanuit het noorden in 1959
Aan de rechterzijde de Oranje Nassaustraat en aansluitend de noordkade van de Achterhaven.
Mere over het Piet Heynsplein en het standbeeld voor onze zeeheld leest u hier: Standbeeld Piet Heyn
Hieronder een uitsnede van een kaart uit 1939 met het Piet Heynsplein zoals dat was ingericht tot het in 1963 rigoreus op de schop ging vanwege het doortekken van de Coolhaven naar de Achterhaven. Het aanpalende park stond lang bekend onder de 19e-eeuwse benaming 'Plantage'.
1928 - Er is een aantal foto's met Stoomwasserij De Nijverheid aan de oostzijde van de Achterhaven. De eigenaar was J.L. Willems, zoals ook op de bestelwagens valt te lezen.
1928 - De Compagniestraat met de achterzijde van Stoomwasserij De Nijverheid aan de Achterhaven. Verderop zien we de Oranje Nassaustraat.
1928 - De hoek van de Oranje Nassaustraat met de Achterhaven.
1955 - De oosterzijde van de Achterhaven met opnieuw Willems' Stoomwasserij De Nijverheid
1972 - De Compagniestraat gezien vanuit de Oranje Nassaustraat, met aan het einde de Langedijkstraat.
1972 - De Oranje Nassaustraat met links de Compagniestraat. In de verte zien we de Achterhaven.
Ter afsluiting nog drie afbeeldingen uit de jaren '60 van de soda- en chemicaliënfabriek van Kortman en Schulte aan de Achterhaven 48. Zij hadden het voormalige VOC-magazijn in gebruik als bedrijfspand. De tweede foto toont de hoek Achterhaven/Buizenwaal. De onderste foto heeft de Buizenwaal op de voorgrond.
Hier kwam dus dat biologische "wonderwasmiddel" Biotex vandaan.
In het verlengde van de Buizenwaal is de vervallen molenstomp van de Distilleerketel op het middenhoofd zichtbaar en in het verlengde daar weer van de voormalige azijnfabriek van Tromp en Rueb, op de hoek van de Voorhaven en de Westkous.
|
terug naar het erfgoed-overzicht
