Erfgoed | standbeeld Piet Heyn

terug naar het erfgoed-overzicht

Goud is meer dan zilver, deugd overtreft beide - de lijfspreuk van Piet Heyn Op 17 oktober 1870 werd het standbeeld van de Delfshavense zeeheld Piet Heyn officiëel onthuld. De admiraal die ooit de Spaanse zilvervloot veroverde, werd 250 jaar na zijn dood uiteindelijk toch nog geëerd met een indrukwekkend standbeeld. Het drie meter hoge beeld is gemaakt van Udelfangersteen. Het is een voorstelling van Admiraal Piet Heyn op het moment dat hij het commando geeft om de vloot van de Duinkerkse kapers aan te vallen. Symbolen onderstrepen de macht die hij had op het toppunt van zijn roem. Met zijn rechterhand omklemt hij de bevelhebbersstaf, terwijl hij met de linkerhand zijn zwaard vasthoudt. Op zijn wapenrok prijkt een onderscheiding die hij kreeg na de verovering van de zilvervloot. Zoals de mode in die tijd voorschreef, is Heyn gehuld in een wapenrok, zijn korte broek reikt tot de knie en zijn voeten zijn gestoken in hoge zeelaarzen. Als bevelhebber van de zeemacht had Heyn de beschikking over oorlogsschepen. Het kanon aan zijn voeten met het anker en het daaraan bevestigde touw waarin een knoop is gelegd, symboliseren de vloot. Jos Graven, een beeldhouwer uit 's-Hertogenbosch, heeft het standbeeld vervaardigd, zoals blijkt uit de achterzijde van het beeld onder in de plint waarin zijn naam staat gebeiteld. De fotografie was in de tijd van Piet Heyn nog niet uitgevonden. Toch probeerde Graven een beeld te maken dat gelijkenis vertoonde met de levende Heyn. Daarom heeft hij voor het gelaat van Heyn gebruik gemaakt van een tekening van de schilder Houbraken. Het bijna 3 meter hoge voetstuk van het standbeeld is vervaardigd uit Escausinsche steen door de steenhouwer J.B. Verhoogh. Op de voorzijde van het piedestal is het wapen van Piet Heyn afgebeeld: een kraai (piet) op een heining (heyn) die beschermd is door een helm. Daarachter kan men de lijfspreuk van Heyn lezen: 'Argentum Auro, Utrumque, Virtuti Cedit'. Ook de wapenschilden van Delfshaven en Holland zijn weergegeven. Links zijn de haring en de drie korenaren van Delfshaven afgebeeld met de tekst: 'geboren te Delfshaven 27 november 1577'. Rechts is het wapen van Holland te zien: een staande leeuw met een kroon, met de inscriptie 'De heldendood gestorven op 20 juni 1629'. Het immense beeld dat inclusief voetstuk 6,26 meter hoog is, heeft vele jaren de verkeerde richting uit gekeken: het beeld keek naar het centrum van Rotterdam. Op 28 september 1985 is het standbeeld van Piet Heyn gedraaid. Sindsdien kijkt hij weer uit over de Achterhaven, Om precies te zijn: hij wijst naar de “Vlaamsche Banken” bij Oostende, want de beeldhouwer Jos Graven baseerde dit standbeeld op die voor Piet Heyn fatale dag in juni 1629 toen hij zijn vloot het bevel gaf de beruchte Duinkerker kapers aan te vallen.Hij was op slag dood toen hij door een kanonskogel vol in de borst werd getroffen. Pieter Pieterszoon Heyn is ongetwijfeld de beroemdste zoon van Delfshaven. Hij werd hier in 1577 in de Kerkstraat, sinds 1870 Piet Heynsstraat, geboren. Hij was admiraal op de kaapvaart van de West Indische Compagnie (WIC). Het wapenfeit dat hem eeuwige roem verschafte was de verovering van een Spaanse Zilvervloot in 1628 in de baai van Mantanza. In 1629 werd hij op voorspraak van Prins Maurits benoemd tot luitenant-admiraal van de provincie Holland en Westfriesland. Piet Heyn sneuvelde kort daarna dat jaar in een zeegevecht met de kapers uit Oostende. Hij ligt begraven in de Oude Kerk in Delft. Oude ansichtkaarten tonen het Piet Heyn plein in haar oude glorie. Rechtsonder de ontwerptekening. Francisco van Jole scheef in 1996 op zijn website: "In de nacht van 8 op 9 januari 1868 vervaardigden in Delfshaven drie mannen in het diepste geheim van sneeuw een standbeeld van zeeheld Piet Heyn. Een van hen, Frans Hollink, was de grootvader van mijn moeder Maria Hollink. De verrassingsactie was het gevolg van een plan dat in de voorgaande zomer reeds was bedacht. Het stoorde de mannen dat de in hun gemeente geboren en getogen zeeheld nog steeds geen standbeeld had. Het beeld van ijs bleef vijf dagen staan, toen sloeg de dooi toe. Maar inmiddels was men in Delfshaven zo enthousiast geraakt dat besloten werd een permanente versie van het beeld op te richten. Het werd ontworpen door Jos Graven, beeldhouwer te Den Bosch. Op 17 oktober 1870 werd dat beeld door prins Hendrik onthuld en het staat er nog steeds, alhoewel de gemeente Rotterdam, die Delfshaven in 1886 inlijfde, er de 20e eeuw redelijk onzorgvuldig mee is omgesprongen. Zo is het plantsoen en het plein vernietigd en heeft het beeld na een schoonmaakbeurt jarenlang in een verkeerde positie gestaan. Nu wijst onze zeeheld weer heldhaftig met zijn rechterarm richting zee." F.J. Kleijn, "Standbeeld van Piet Heyn - VERSLAG - van al hetgeen daarop betrekking heeft", Rotterdam 1873 Het Piet Heynsplein heette oorspronkelijk "De Plantage" en was te vinden op een gedempt deel van de Achterhaven dat ook wel "De Dam" werd genoemd. aangezien de naam Plantage in Rotterdam al voorkwam en er dus gemakkelijk verwarring tussen beide zou kunnen ontstaan toen Delfshaven in 1886 met Rotterdam verenigd werd, is het logischerwijs omgedoopt naar Piet Heynsplein. Hierboven een foto van vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Onder het Piet Heynplein tussen 1956 en 1960. In 1963 werd het Heynsplein drastisch verbouwd vanwege het doortrekken van de Achterhaven naar de Coolhaven en werd het beeld verplaatst. Dit is de ingepakte sokkel. Op de foto hieronder uit 1965 wordt het standbeeld na te zijn gerestaureerd op de nieuwe locatie naast de Achterhavenbrug in aanbouw gehesen. Tussen 1963 en 1966 stond Piet Heyn met zijn rug naar de haven. Ondestaande foto is uit 1966. Rond 2000 is het plein opnieuw verbouwd met EU-subsidie uit het fonds voor renovatie van oude stadswijken. Absoluut een aanrader voor liefhebbers van budgetair verantwoorde oplossingen in kaal grijs beton op historische locaties... Er is meer over informatie over Piet Heyn op de pagina over zijn geboortehuis.

Februari 2008 - Piet heeft zijn staf weer terug. Nu ja: zijn staf... Niet het afgebroken originele deel van dit erfgoed, wat waarschijnlijk in de haven ligt, maar een vervangend stukkie beton. En het ligt niet aan de foto: het is er ook nog eens een tikkeltje scheef op aangebracht...

Grote restauratie in 2022

In mei en juni 2022 stond het standbeeld van Piet Heyn in de steigers. Die waren met ondoorzichtig doek bekleed en met camera's beveiligd. Aanvankelijk mochten of konden woordvoerders van deBKOR en de dienst Communicatie Gemeente Rotterdam geen mededelingen doen over iets dat toch wel erg opviel.

Achteraf bleek de aanleiding voor de geheimzinnigheid te zijn gebaseerd op de rellen rond standbeelden van historische personen in 2020 en de daarop volgende vernielingen door politiek-extremisten. Ook de sokkel van dit beeld was beklad door lieden die blijkbaar geen moeite hebben genomen zich te verdiepen in het leven van Heyn. De opdrachtgevers van de restauratie wilden met deze afscherming hun restaurateurs in alle veiligheid aan dit rijksmonument laten werken.



Desgevraagd heeft Theo Laport, stadsbeheerder afdeling Infrastructuur-Civiele Kunstwerken van de Gemeente Rotterdam, een week voor de voltooing onderstaande korte beschrijving voor ons (te weten het Historisch Genootschap Delfs Haven) opgesteld over de in begin mei 2022 gestarte restauratie van het standbeeld. Ook de detailfoto's zijn van Theo Laport.

“Het beeld van Piet Heyn in Delfshaven is in de afgelopen weken gerestaureerd. Het Rijksmonument op het Piet Heynsplein was nodig aan een opknapbeurt toe. Het beeld is van zandsteen en was aangetast in de loop der tijd. De restauratoren, beeld- en steenhouwers hebben het beeld en de sokkel grondig aangepakt, waardoor het weer lange tijd mee kan.

Zowel het standbeeld als de sokkel zijn gerestaureerd. De sokkel, gemaakt van Belgisch hardsteen, is gerestaureerd door ontbrekende of slechte voegen te herstellen of opnieuw aan te brengen. Slechte stukken natuursteen en oude reparaties zijn vervangen en andere beschadigingen aan de hardstenen sokkel zijn gerestaureerd. De vervaagde teksten zijn opnieuw verguld met bladgoud.

Het standbeeld is gemaakt van Udelfanger zandsteen en is vakkundig gerestaureerd. Dit is specialistisch werk en de Haagse kunstenaar die het heeft uitgevoerd, Paul van Laere, is een vakman met zeer veel ervaring bij soortgelijke projecten. Oude restauraties en oppervlakkige beschadigingen zijn weggehakt en vakkundig hersteld. Details die door weersinvloeden en ouderdom zijn aangetast zijn zoveel mogelijk hersteld. Zoals aan de knie, waar scheurvorming is waargenomen. Deze is nu door middel van een roestvaststalen pen verstevigd. Heyn heeft weer een volledig zwaard. Als laatste is het beeld geschilderd met speciale “keimverf” in een kleurenpalet dicht bij de kleurtonen van het zandsteen, waarbij nuances zijn geaccentueerd.

Door het schilderen worden alle herstellingen gemaskeerd, waardoor het beeld als kunstwerk beter zichtbaar is. Ook beschermt de verf het zandsteen tegen afzanding. Dit is het in de loop der jaren wegspoelen van zanddeeltjes door regenwater. Uit onderzoek vooraf bleek dat het beeld oorspronkelijk ook was voorzien van een verflaag. Nieuwe verlichting vanaf de bestrating zorgt ervoor dat het beeld weer mooi in de schijnwerpers komt te staan.”

Het zorgvuldig gerestaureerde standbeeld in volle glorie op een zomerse 22 juni in 2022.

De restauratie van het standbeeld voor Piet Heyn is onderdeel van een groter project; ook het praalgraf van Heyn in de Oude Kerk te Delft zal binnen afzienbare tijd een uitgbreide restauratie ondergaan.

legal disclaimer

terug naar het erfgoed-overzicht