Erfgoed | De kop en de sluis rond 1900

terug naar het erfgoed-overzicht

De 20e eeuw: een nieuwe tijd breekt aan. Elektriciteit word in de steden gemeengoed. In het straatbeeld verschijnen automobielenen er worden vliegtuigen gebouwd. Dit is ook de tijd dat 19e eeuwse uitvindingen als telefonie, radio en fotografie steeds meer een onderdeel gaan uitmaken van het dagelijks leven van de burgers. Nog nooit was de wereld in zo'n snel tempo onderhevig geweest aan veranderingen. Na de bouw van de grote krachtcentrale aan de Schiehaven in 1906, kon ook in het stadsdeel Delfshaven op het elektriciteitsnet worden aangesloten.

De panden op de kop van Delfshaven zijn niet allemaal zo eeuwenoud als op het eerste gezicht lijkt. In 1910 werd de Schiedamseweg doorgetrokken, als directe verbinding tussen Schiedam en het centrum van Rotterdam. Hierbij zijn de kop van Delfshaven en de Sluis grondig verbouwd. Veel oude panden aan de Aalbrechtskolk en de Mathenesserdijk zijn gevallen onder de slopershamer. De foto's, voornamelijk uit het Rotterdams gemeentearchief, geven een redelijke indruk hoe de situatie rond 1900 is geweest.

Op deze kadasterkaart uit de 19e eeuw geeft het lichte gedeelte de plaats aan van de Schiedamseweg. Het geeft een idee van de de panden die daarbij in de weg stonden. De kettingbrug op de kaart is de voorloper van de Aelbrechtsbrug.

Op de foto's is het hoekpand Aelbrechtskolk-Mathenesserdijk goed te herkennen: een wit huis met een klokgevel naast een huis met een trapgeveltje en daarnaast een kleiner pand met een witte hekwerkgevel. Herberg: “De Vergulde Swaen”, het grote pand uit 1886 met het streepmotief, de hoge schoorsteen en de kenmerkende uitbouw boven het terras aan de Schie is een ander markant punt op de foto's. Dit pand heeft alle stadsvernieuwingen tot nog toe getrotseerd is een goed referentiepunt op veel oude afbeeldingen.



Rechts van de fietser is het Lage Erf. Dat plein ligt aan het einde van de Nieuwe Binnenweg. Links (niet zichtbaar) is het pand van de sluiswachter. Direct na de Aelbrechtsbrug linksaf begint de Aelbrechtskolk en rechdoor gaat het verder over de Mathenesserdijk. Daar rijdt een stoomtram: op deze foto is dan ook nog geen bovenleiding te zien zoals op de afbeeldingen hieronder. We staan met onze rug naar de Havenstraat, die voor de annexatie door Rotterdam in 1886 nog de Rotterdamse Dijk heette.



Hierboven en hieronder opnieuw de voorste panden aan de Kolk met op de voorgrond de brug over de sluis.
Het pandje met het hekwerk op de gevel is Aelbrechtskolk nr. 5, het derde pand vanaf de hoek. Op de pui boven de etalage is te lezen dat daar de winkel in "horlogerien & bijouterien" was gevestigd van de gebroeders B & G Stoopman. Dit waren voorvaderen van dhr. R.M. Stoopman die het gastenboek heeft getekend en onderzoek doet naar de voorgeschiedenis van zijn familie, o.a. in Delfshaven.



Bij het zoeken in het gemeente-archief naar één van die huizen aan de Havenstraat, waar zijn familie heeft gewoond, stuitte ik op deze foto's. Het bleek al snel dat de foto's niet van de Havenstraat zijn maar van het deel van de Kolk dat begin vorige eeuw is gesloopt. Onder ziet u dezelfde huizen vanuit een andere hoek.



Bovenstaande foto komt overigens uit het boek "Delven in Delfshaven" van Herman Romer.

Doorbraak Schiedamseweg



De foto boven geeft een beeld van de verbouwingen aan de sluisdeuren tussen 1908 en 1911.

Onder: na het slopen van panden aan de Havenstraat en voor de start van de nieuwbouw, stuitte men bij archeologisch onderzoek op de resten van de 14e-eeuwse sluis in de Hoge Zeedijk. Dat was een zogenaamde torensluis waarbij de schepen door een poort moesten varen. Hier staat nu "Café de Oude Sluis". In 1594 werd deze overwulfde sluis vervangen door een grotere sluis zonder opbouw om de volgeladen schepen een betere doorvaart te bieden.





Uiteraard is deze bodemvondst destijds in kaart gebracht. klik hier (via www.cultureelerfgoed.nl)






De sluis rond 1910. Links de nieuwe Aelbrechtsbrug in aanbouw, waarvan goed is te zien dat dit een brede basculebrug is, met een contragewicht in het verlengde van het brugdek. Rechts de smalle oude draaibrug die wordt gesloopt en afgevoerd. Die oude brug verbond de Mathenesserdijk in een rechte lijn met de Havenstraat. Het gebouw rechts, aan het begin van de Mathenesser-dijk, is de voormalige herberg de Vergulde Swaen. Veel panden vanaf de hoek van de Mathenesserweg tot aan de Noordschans zijn hier inmiddels al weggebroken.



Hier is de nieuwe Aelbrechtsbrug gereed. Er wordt nog gebouwd aan de huizen aan de Schiedamseweg.

De foto hieronder geeft een goede indruk van wat er aan de Aelbrechtskolk en Mathenesserdijk werd gesloopt. Blijkbaar was men erg trots op deze tekenen van vooruitgang in Delfshaven want anders zou er geen ansichtkaart zijn uitgebracht van de "Nieuwe Aelbrechtsbrug en omgeving".

Links naast "De Gouden Swaen" is een pand met hoge winkelramen zichtbaar. Dit is de hoek van de Schiedamseweg met de Schans. Er is tegenwoordig een snackbar in gevestigd.

Voor de liefhebbers is er een slidehow over hoe de kop van Delfshaven er begin vorige eeuw uitzag.

legal disclaimer

terug naar het erfgoed-overzicht