Nadat rond 1400 de doorbraak van de Schielands Hoge Zeedijk
en het gereedkomen van de sluis een feit was werd de eerste
haven aangelegd: de geboorte van Delfshaven.
Deze oude sluis heeft eeuwenlang dienst gedaan als bescherming
van het achterland tegen hoge waterstanden op de Maas
en regulering van de waterhuishouding van het Hoogheemraadschap
Schieland. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd
de sluis overbodig door de aanleg van de Coolhaven en
de Parksluizen, die de taken overnamen. Ook de Ruigeplaatsluis werd gedicht. De haventjes waren tot de komst van de Achterhavenvebinding met de Coolhaven, drie decennia later, volledig geïsoleerd.
De houten sluisdeuren hebben nu nog uitsluitend een decoratieve
functie.
Echter, in al die eeuwen was het niet altijd dezelfde sluis die het achterland beschermde tegen het wassende zeewater. In F.J. Kleijn's "Beschrijving en Geschiedenis van Delfshaven" uit 1873 vermeldt hij dat de sluis een aantal keer is verbouwd en zelfs de lokatie ervan werd gewijzigd. Dit is letterlijk wat er in het boek staat, met de originele (niet erg consequente) schrijfwijze en interpunktie:
1594.
DE SLUIS VERMAAKT.
De Sluis was vroeger overwulfd , zoodat de schepen de masten moesten strijken , wat lastig en moeijelijk was , vóóral voor de vele met bier geladen schepen ; daarbij was de binnensluis veel minder wijd dan de buitensluis. Het wulf lag in den Zeedijk , regt vóór de Waag. Dit bleek uit eene opgraving uit 1776 , toen men door het wulf der oude sluis moest heenbreken , om damplanken te slaan , tot keering van het doorlekkende water. Op daartoe gedaan verzoek besloot de Regeering van Delft in 1594 , tot verandering der Sluis , en de binnensluis even wijd te doen maken , als de buitensluis , beide van boven open ; dien ten gevolge moest er een brug gemaakt worden , en werd het verkieslijker geacht , de richting te nemen , welke thans nog bestaat. Daar een en ander hoofdzakelijk ten gerieve der Delftsche bierbrouwers geschiedde , besloot het Bestuur tot een »taxt op iedere ton bier , ter gemoetkoming in de gemaakte kosten."
|
NB., "overwulfd" betekent onder een (boog)structuur en "moeijelijk" noemen we nu "arbeidsintensief".
In feite waren de sluizen voorzien van sluistorens die op een stenen brug waren gebouwd. De sluisdeuren konden in die torenopbouw worden opgehesen. Beide sluizen hadden zo'n toren. Sluistorens vormden ook een uitstekende uitkijkpost voor de stadswacht. Onderstaande tekening uit 1613 van Willem Luysz van Kittensteyn geeft een goede indruk van hoe dat er tot 1594 bij benadering uitzag rond de Kolk. Het stelt de inval van de Spanjaarden in Delfshaven voor. Dat gebeurde in 1572 tijdens de 80-jarige oorlog.
De voorste sluistoren staat op de Hoge Zeedijk, dus naar linksboven loopt de huidige Havenstraat en rechts ervan de Mathenesserdijk. De weg die vanaf het Lage Erf naar links loopt is nu de Nieuwe Binnenweg.
De eerste Grote Sluis was daar waar nu Café De Oude Sluis is gevestigd. De resten ervan kwamen aan het licht bij de aanleg van de Schiedamseweg in 1910. Foto's daarvan zijn te zien op de pagina over  De Kop en de Sluis rond 1900. De archeologen hebben toen een gedetailleerde tekening gemaakt van deze historische opgraving.
Hieronder enkele oude en zeer oude sfeervolle prenten
en foto's. bron:
Delven in Defshaven en gem.archief R'dam
| Een
prent van de sluis uit 1850 |
Hieronder een kopergravure van N v.d. Meer: de overstroming
van de sluizen in 1773. Opgestuwd door een zware zuid-wester
sloeg een watervloed met razende kracht de kolk in. Een
deel van de kransmuur stortte in. Door het ophalen van
de twee binnenste sluisdeuren konden de 4 grote deuren
worden gered om het water verder tegen te houden. De schade
aan huizen en tuinen aan de Voorhaven en Schans was groot.
De pagina
De Kop en de Sluis rond 1900
gaat dieper in op het doortrekken van de Schiedamseweg.
Deze pagina behandelt de geschiedenis alle Delfshavense bruggen en sluizen.
|
terug naar het erfgoed-overzicht